Op 20 maart 2024 is het precies tien jaar geleden dat de Zwerfinator voor het eerst zwerfafval ging rapen. Een jubileum dus. De vraag is natuurlijk of dat gevierd moet worden. Hij is nog steeds niet klaar, er ligt steeds weer nieuw zwerfafval, dus vanuit dat oogpunt is er geen reden tot feest. Of toch wel?
We zullen nooit helemaal van zwerfafval afkomen. Van die illusie en dromelarij is de Zwerfinator al lang al af. Wat we wel kunnen doen is het verminderen en minder schadelijk maken. En daar is Zwerfinator mee bezig, hij verzamelt data over zwerfafval en gebruikt dat op verschillende manieren om de hoeveelheid zwerfafval te verminderen en het aandeel plastic erin te verlagen.
En natuurlijk gebruikt hij die data ook om te bekijken in hoeverre dat allemaal werkt.
Na twee jaar fanatiek zwerfafval rapen begon de Zwerfinator in 2016 te experimenteren met het verzamelen van gegevens van zwerfafval. Dit doet hij door elk stuk zwerfafval op de foto te zetten met zijn smartphone en daar later gegevens aan toe te voegen, zoals welk soort zwerfafval het betreft, waar het van gemaakt is, het merk et cetera.
Na de experimentele fase besloot Zwerfinator een groot onderzoek te doen in zijn woonplaats Purmerend. In totaal raapte hij daarbij 26.837 stuks zwerfafval op over een afstand van 109,8 kilometer. Op dit moment is hij bezig met een herhaling van dit onderzoek. Hij wil dit voor 20 maart afgerond hebben, zodat hij bij zijn 10-jarig jubileum kan zien of het nog wel zin heeft dat hij doorgaat met deze uit de hand gelopen hobby.
Inmiddels heeft hij 65% van het onderzoek afgerond, het gaat voorspoedig, tijd voor een tussentijdse rapportage met cijfers in hoofdlijnen. Aan het eind van het project zal hij een uitgebreid rapport opleveren met veel meer cijfers en analyses. En alvast een spoiler: de cijfers geven reden voor een feestje.
Onderzochte trajecten
Aantal afgelegde trajecten: 65
Afgelegde afstand: 69 kilometer
Op onderstaande kaartjes staan vereenvoudigde heatmaps waarin de meest vervuilde trajecten donkerrood zijn en de minst vervuilde routes donkergroen. De kaart uit 2024 kleurt aanzienlijk minder rood. Dit is geen verrassing voor de Zwerfinator. Sinds 2018 doet hij elk jaar in de zomer een groot onderzoek in en voor gemeente Purmerend. De resultaten van het onderzoek gebruikt de gemeente als onderdeel van het beleid om zwerfafval gericht aan te pakken. Zie hiervoor ook dit artikel en bijbehorende rapportage op de website van gemeente Purmerend.
Aantal stuks zwerfafval
In het onderzoek in 2024 vond Zwerfinator 51% minder stuks zwerfafval dan in 2016. Deze afname komt overeen met de resultaten van de jaarlijkse onderzoeken in Purmerend. De afname van het aantal drankverpakkingen is door de invoering van statiegeld maar liefst 84%. De afname van het overige zwerfafval was 44%. Het beleid van de gemeente is duidelijk effectief, maar statiegeld is nog veel effectiever.
De data die Zwerfinator door het hele land verzamelt over drankverpakkingen in het zwerfafval worden door Rijkswaterstaat meegenomen in hun rapportages voor de staatssecretaris en hebben op die manier ook een belangrijke bijdrage gehad in de uitbreiding van statiegeld naar plastic flesjes en blikjes.
Gewicht zwerfafval
Niet elk stuk zwerfafval is even zwaar, om een vollediger beeld te krijgen scheidt Zwerfinator ook het opgeraapte zwerfafval in verschillende categorieën en weegt deze vervolgens. Het aantal drankverpakkingen is in aantallen relatief klein, maar vertegenwoordigde in volume en gewicht in het onderzoek van 2016 de helft van het zwerfafval.
In 2024 was het gewicht van de drankverpakkingen 79% lager dan in 2016. Glazen flessen vertegenwoordigen in 2024 de helft van het gewicht van de drankverpakkingen, in aantallen vertegenwoordigen ze slechts 9%.
Aantal stuks plastic zwerfafval
De afname van het aantal stuks zwerfafval met plastic was 63% en daardoor groter dan die van de totale hoeveelheid zwerfafval. De afname van de hoeveelheid zwerfafval zonder plastic was veel kleiner.
Voor de afname van het aantal stuks plastic zwerfafval zijn de redenen vrij duidelijk. Ten eerste heeft statiegeld hier een grote bijdrage aan geleverd. Daarnaast heeft het EU-verbod op plastic rietjes, bestek, roerstaafjes en wattenstaafjes ook duidelijk effect. Zo vond Zwerfinator in 2016 op deze trajecten 273 plastic rietjes, in 2024 nog maar 9, een afname van 97%. Hij vond in 2024 wel 99 papieren rietjes, die zorgen er dan weer voor dat de hoeveelheid zwerfafval zonder plastic minder afneemt.
Ook hebben een aantal campagnes van de Plastic Avengers direct meetbaar effect. Zo werd de veel gevonden plastic Antaflu-wikkel vervangen door een papieren versie na een actie die werd geïnitieerd door de Zwerfinator. In 2016 vond hij op deze trajecten 152 plastic Antaflu-wikkels, in 2024 nog maar 3, een afname van 98%. Hij vond in 2024 102 papieren wikkels die er voor zorgen dat de hoeveelheid plastic zonder zwerfafval minder afneemt.
In de eindrapportage van dit onderzoek zal Zwerfinator gedetailleerder ingaan op deze materie.
Conclusie
De combinatie van een effectievere aanpak van zwerfafval met data, de invoering van statiegeld en aanpassingen aan de bron hebben geleid tot een grote afname van de hoeveelheid Zwerfafval in Purmerend en een nog groter afname van de hoeveelheid plastic in het zwerfafval. Het zwerfafval is verminderd en het is minder schadelijk geworden. En dat is waar Zwerfinator naar streeft en zal blijven streven, want het kan nog veel beter.
Epiloog
Op 20 maart 2014 stonden de kranten bol van de “Minder! Minder! Minder!” toespraak van Geert Wilders. Zwerfinator ging die dag voor het eerst zwerfafval rapen. Hij wilde minder zwerfafval. Het was dus een memorabele dag. Op 20 maart 2024 viert Zwerfinator zijn 10-jarige jubileum als zwerfafvalraper. Op zich geen reden voor een feestje, maar de afname van het zwerfafval en vooral het plastic zwerfafval is dat wel.
Zwerfinator hoopt van harte dat er op 20 maart naast alle media-aandacht rond de “Minder! Minder! Minder!” van Geert ook aandacht zal worden besteed aan de “Minder! Minder! Minder!” van Zwerfinator. We kunnen wel wat goed nieuws gebruiken.
O, en Zwerfinator voert deze strijd niet alleen natuurlijk, hij doet dat samen met vele vele anderen. POWER TO THE PICKERS!
============================
Waardeert u het werk van de Zwerfinator en wilt u hem financieel steunen? Dat kan heel simpel met een tikkie via https://tikkie.me/pay/ickn0vef618p60a9c70a of via een storting op Rekening NL50 TRIO 0320 6610 59 t.n.v. de Zwerfinator Foundation (ANBI). Het geld wordt gebruikt voor meer onderzoek, campagnes en de doorontwikkeling van de onderzoeksmethoden zodat deze overal inzetbaar wordt.
Journalisten en andere geïnteresseerden die een keer met Zwerfinator op pad willen om meer te weten te komen over wat hij precies doet zijn van harte welkom. Mail daarvoor naar info@zwerfinator.nl of bel 06-81503456
