Category Archives: Uncategorized

De statiegeld-schwalbe van de supermarkten

Als een konijn uit de hoge hoed komen supermarkten met “hygiëne` als een nieuw argument om geen blikjes in te hoeven nemen als er straks statiegeld op zit. De inhoud van lege blikjes is namelijk zomaar opeens vies en een gevaar voor de andere producten in de supermarkt. U weet wel, die producten die bijna allemaal in plastic voorverpakt de supermarkt binnenkomen en verlaten. Kaas en vleeswaren gaat het dan bijvoorbeeld om volgens de heer Roorda van het CBL. Alsof die in het magazijn open en bloot naast de statiegeldmachine liggen. Ik zie trouwens dat de flessen die nu worden ingezameld in grote plastic zakken terechtkomen, waardoor ze geen gevaar zijn voor de hygiëne. Dat kan met die blikjes ook. Wat is het probleem?

Tijdens mijn zwerfafvalonderzoeken zie ik op veel parkeerterreinen van supermarkten dat ze het helemaal niet zo nauw nemen met die hygiëne. Het parkeerterrein wordt wel geveegd, maar de randen van het terrein liggen vaak vol troep dat zelden wordt opgeruimd en prullenbakken zijn vaak overvol omdat ze te laat geleegd worden. Kijk niet vreemd op als u er ´s avonds ratten ziet lopen. Aan de voorkant van de winkel staan een paar tonnen met daarop de tekst dat ze Supporter van Schoon zijn, aan de achterkant bij het magazijn is daar nogal eens weinig van te merken.

Als alternatief komen de supermarkten met de oplossing dat er onbemande kiosken moeten komen waar de blikjes dan ingeleverd moet worden. Dat wordt een drama. Bij het inleveren van mijn gevonden flesjes heb ik nu al vaak te maken met machines die niet alles accepteren omdat flesjes beschadigd zijn of dat de streepjescode niet goed kan worden gelezen. Dan roep ik er iemand bij van de supermarkt en ik word dan meestal prima en vriendelijk geholpen. Hoe gaat dat gebeuren bij een onbemande kiosk? Waar komt die trouwens te staan? En hoe past dat binnen het bestemmingsplan van mijn gemeente, welke langdurige procedure moet daarvoor worden doorlopen en hoe zit het daar dan met de milieuaspecten als het allemaal zo onhygiënisch is?

De supermarkten verwijzen naar landen waarin ook met onbemande kiosken wordt gewerkt. Ze noemen daarbij Azië en de VS. Landen ver weg met een heel ander soort infrastructuur en een andere cultuur dan de onze. Wat ze niet vertellen is dat er ook veel landen zijn waar met succes en zonder problemen gewoon alle drankverpakkingen bij de supermarkten kunnen worden ingeleverd. Landen heel dichtbij die op ons lijken. Europese landen. In de strijd om statiegeld werden door de partijen die tegen statiegeld zijn steeds allerlei praktische bezwaren opgeworpen die in die landen al lang zijn opgelost en ze houden stug vol om dit maar vooral te negeren en niet te noemen.

Als het op ruimte in het magazijn aan komt: blikjes en flesjes kunnen na inname worden geplet, er bestaan al prachtige oplossingen voor. In de magazijnen is er trouwens genoeg ruimte. Lege blikjes en flesjes nemen niet meer ruimte in dan gevulde blikjes. Zeker niet als ze geplet zijn. Dagelijks komen er vrachtwagens spullen leveren en die kunnen ingenomen drankverpakkingen meteen weer mee terugnemen.

En ja, als supermarkt is het logisch dat het oneerlijk voelt dat alleen daar flesjes en blikjes kunnen worden ingeleverd. Daarom moeten er ook snel inleverpunten komen op bijvoorbeeld treinstations en tankstations, zoals ons ook is beloofd, maar waar nog helemaal niets van terecht is gekomen. We moeten het makkelijker maken, niet moeilijker. En dat laatste is wat de supermarkten willen doen.

En dan klagen ze nog over de kosten. De vergoeding die ze krijgen voor het innemen van blikjes en flesjes zou niet genoeg opbrengen om de kosten te dekken. Dat kan natuurlijk op zich makkelijk worden opgelost door de prijs met vijf cent te verhogen of door deze kosten op een andere manier door te berekenen. Er is al een grote afvalstroom bij de supermarkten. De dozen bijvoorbeeld waarin alles wordt aangeleverd. Maar ook datgene wat niet verkocht is. Dat kost ook allemaal tijd en geld en daar hoor ik ze niet over zeuren. Dat rekenen ze ook gewoon aan ons door.

Ik heb er ook geen probleem mee als de overheid hier de supermarkten financieel bij steunt. Uit mijn onderzoeken blijkt hoe goed statiegeld werkt. Er liggen veel minder plastic flesjes op straat en er liggen veel minder plastic flesjes in de openbare prullenbakken. De afname is spectaculair te noemen, ondanks dat het systeem nog zo vol kinderziektes zit. Als straks ook de blikjes statiegeld hebben, dan gaat dat overheden gewoon veel kosten schelen bij het opruimen en ook bij het legen van prullenbakken en het verwerken van dit afval. Bijna de helft van het volume van het afval in prullenbakken bestaat uit drankverpakkingen. Statiegeld zorgt er dus voor dat die bakken minder vaak geleegd hoeven worden en dat scheelt een hoop geld. En zwerfafval, want volle prullenbakken zijn een grote bron van zwerfafval.

De optie van de kiosken is niet realistisch. Dat weten de supermarkten ook. Het is gewoon een vertragingstactiek. Het klassieke meestribbelen waarmee ze statiegeld al zo lang hebben kunnen uitstellen. Hopelijk hebben ze het in Den Haag ook door en wordt er gewoon goede wetgeving gemaakt waarin nu eens goed wordt bepaald dat wie drankverpakkingen met statiegeld verkoopt die ook op dezelfde locatie moet innemen.

Met een goede wet gebruiken de ondernemers hun creativiteit om het probleem op te lossen in plaats van uitvluchten te verzinnen. Laten we niet in deze schwalbe trappen.

Deze column verscheen op 16 November 2021 op LinkedIn