Op een mooie zondagochtend zag ik een dame op leeftijd een blikje oprapen. Ik dacht: “Die is nog uit
de tijd dat mensen netjes en welopgevoed waren.” Warmte in mijn hart en een grote glimlach op
mijn gezicht.
Die romantische gedachten verdwenen echter snel. Ze liep naar de stoeprand en gooie het blikje in
de goot. “Vuil hoort in de goot”, zo was haar vroeger geleerd. En eigenlijk wist ik het al, dat mensen
vroeger ook niet zo netjes waren. Of nou ja, anders opgevoed.
Eerlijke mensen van de generatie boven mij hadden me al vaker verteld. “Vroeger leerden we: Gooi
je vuil maar op straat, daar zijn de straatvegers voor.” Ik hoor ook vaak van mensen die een draai om
de oren kregen als ze iets op straat gooiden. Die moesten het ook leren, het kwam niet vanzelf.
Op YouTube staat een prachtfilmpje uit 1961 met de naam “Amsterdam houdt de stad schoon”.
Bekijk het eens, het is erg leerzaam. Ook toen, in het pre-plasticine tijdperk, was er al zwerfafval,
leegden mensen de auto-asbak op straat en werden er opschoondagen georganiseerd. Er waren zelfs
al pratende prullenbakken!
Maar dat is bijzaak voor nu. Het gaat om de scène waarin een man in een hondendrol trapt en de
poep ongemakkelijk probeert af te vegen aan de stoeprand. In de volgende scene loopt een
mevrouw met een ouderwetsche po achter haar hondje aan. De commentaarstem vertelt ons dat we
zo niet achter de hond aan hoeven te lopen, maar dat we het dier wel kunnen leren netjes de goot
op te zoeken.
Net zoals die mevrouw leerde om afval in de goot te dumpen.
Nu, zestig jaar later, lopen we met een plastic zakje achter de hond aan. Dat is mooi gelukt met
jarenlange dure campagnes om ons gedrag te beïnvloeden.
En toch zie ik nog steeds overal hondendrollen liggen. Erger nog, zwerfafvalrapers vinden ook veel
hondendrollen in plastic zakjes. Voor het oog van de buren netjes in het zakje gedaan en buiten zicht
stiekem weggegooid. Opgeruimd staat netjes. Schone schijn.
Wat heeft zestig jaar gedragsbeïnvloeding per saldo uiteindelijk opgeleverd? De vieze schoen is
strontvervelend, maar zo weer schoon, de hondendrol vergaat, maar het plastic zakje is voor altijd
vervuilend en schadelijk. De hond hoefde niet in de pot, maar we kregen een kat in de zak.
Of kak in de zak, zo u wilt.