Het IJ van Columbus

“Straffen moeten ze! En opvoeden!” Ik hoor het vaak als ik het over zwerfafval en plastic vervuiling
heb. Het probleem wordt gesimplificeerd en bij anderen gelegd. We plaatsen onszelf boven de ander
en kijken niet naar onszelf.

De woorden “straffen” en “opvoeden” worden met liefde gebruikt als het over zwerfafval gaat. De
verpakkingsindustrie voegt er graag het woord “gedragsverandering” aan toe. In België noemen ze
dat al jaren “sensibilisering”. Dat heeft in Nederland een politieke lading gekregen, maar betekent
gewoon “opvoeden”. Proberen we al meer dan honderd jaar met te weinig succes.

Iedereen die die woorden roept heeft gelijk. In die zin dat het deel van de oplossing is. Deel van. Niet
de hele. Bij elk ander vergelijkbaar probleem worden die woorden zelden genoemd. Je kunt het ook
roepen bij overmatige drank- en drugsgebruik, verkeersovertredingen, zwartrijden, belastingfraude,
matchfixing en wat niet meer.

Makkelijk hoor. Lekker roepen wat “Ze” moeten. Ben er zelf ook goed in. De verpakkingsindustrie zal
ook wel dat gevoel hebben bij wat ik allemaal roep. Dat ik het vooral over “Ze” heb en te weinig over
“We”. Snap ik. Maar zij hebben veel te lang “Ze” geroepen en veel te weinig “We”.

Dat ik zoveel naar de verantwoordelijkheden van de verpakkingsindustrie wijs en daar actie voor
voer, dat is gewoon nodig. Om ze uit de comfort-zone te krijgen. Om ze te laten inzien dat ook zij een
verantwoordelijkheid hebben. Zij kunnen er weinig aan doen dat mensen dingen verkeerd
weggooien. Ze kunnen wel iets doen aan wat er wordt weggegooid. “If we can’t change THAT people
litter, we have to change WHAT people litter”.

“Ze” versus “We”. Klassieke patstelling. Zwerfafvalrapers zijn nogal van de “We”. “We rapen het op”.
De industrie maakt er slim gebruik van. Ze organiseren opruimacties, staan erbij te zwaaien met hun
vlaggen en noemen het dan “Samen”. Ze spinnen “Ze” naar “We”. “Samen” is het nieuwste
toverwoord in de klassieke strategie van meestribbelen.

Ik woon vlak bij Edam. Dat heette vroeger IJdam. Laten we dat eens omdraaien. De “E” terug
veranderen naar de “IJ”. Dingen veranderen, omdenken en leren van (de fouten van) het verleden.
Eitje.

“We” wordt dan “Wij”. Daarbij is iedereen gelijkwaardig. Niemand profiteert van of wijst naar de
ander. Iedereen doet zijn/haar ding en neemt zijn/haar verantwoordelijkheid. Zou mooi zijn. Klinkt
als een utopie. Is het waarschijnlijk ook.

Maar mocht het lukken, dan is dat het IJ van Columbus.

Dream on Dirk. Het zal nog heel lang duren voor we in dit verhaal “strijden” kunnen veranderen in
“streden”.