Het statiegeldsysteem in Nederland is nog lang niet optimaal ingericht en er zijn een aantal problemen, maar toch is de uitbreiding van statiegeld een enorm succes in de strijd tegen zwerfafval. Dit blijkt uit de nieuwste rapportage van zwerfafvalonderzoeker Dirk Groot, beter bekend als de Zwerfinator. Het aantal drankverpakkingen met statiegeldplicht is volgens zijn onderzoeken inmiddels 79% minder dan voor de uitbreiding van statiegeld.
In de eerste helft van 2024 deed Groot 383 km onderzoek in 21 steden en dorpen op 64 onderzoeksdagen. Overal zag hij een enorme afname van de blikjes en plastic flesjes. “Het probleem met opengebroken prullenbakken ben ik alleen tegengekomen in bepaalde delen van grote steden, waar ik 138 kilometer onderzoek deed. In het grootste deel van die steden speelt het amper. Buiten de grote steden heb ik het fenomeen niet gezien”.
Niet op alle plastic flesjes zit statiegeld
Toch is de Zwerfinator nog lang niet tevreden over het statiegeldsysteem. Ten eerste vindt hij dat er statiegeld moet komen op alle plastic flesjes. Er zit bijvoorbeeld geen statiegeld op plastic flesjes met zuivel en alcoholische dranken, waarvan hij maar liefst 34% meer vond. In totaal was de afname van de plastic flesjes daarom geen 79%, maar “slechts” 68%.
Veel blikjes en plastic flesjes niet inleverbaar
Van de 1102 blikjes en plastic flesjes met statiegeldplicht die hij vond was 69% plat, flink gedeukt of het etiket ontbrak. Supermarkten nemen deze niet in. De staatssecretaris heeft onlangs erkend dat de wet niet zegt dat de drankverpakkingen onbeschadigd ingeleverd moeten worden. De wet zegt wel dat de statiegeldaanduiding onuitwisbaar op de verpakking moet staan. Flessen met makkelijk loslatende etiketten voldoen niet aan deze eis.
“De inleverwaarde van deze blikjes en plastic flesjes is verdwenen en ze worden daardoor niet actief van straat geraapt en ingeleverd door geldzoekers, dus blijven ze net zo lang liggen als andere soorten zwerfafval. Van alle drankverpakkingen die ik vond kon trouwens slechts 11% worden ingeleverd, er valt nogal wat te verbeteren ”
Toename middelgrote drankkartons
Bij de drankverpakkingen die niet ingeleverd kunnen worden horen ook de middelgrote drankkartons. Een aantal bedrijven stapte afgelopen jaren over van plastic flesjes met statiegeld op deze drinkpakken die ook gewoon vol plastic zitten. “De hoeveelheid middelgrote drinkpakken in het zwerfafval is meer dan verdubbeld. Dit is voorspeld, er is uitgebreid aandacht besteed in de media en de Tweede Kamer heeft de staatssecretaris gevraagd hier iets aan te doen, maar daar is nog weinig van gekomen.”
Verdere uitbreiding statiegeld en meer innamepunten
Groot pleit voor een verdere uitbreiding van statiegeld naar drankkartons en alle plastic flesjes zodat het positieve effect van statiegeld nog groter wordt. “En als het even kan ook naar de drinkzakken, zoals Caprisun en Breaker, die namen de afgelopen jaren met 51% toe.”
Ook is de Zwerfinator voorstander van meer innamepunten. “Sinds de uitbreiding van statiegeld is het aantal innamemachines nauwelijks toegenomen, terwijl de hoeveelheid in te nemen drankverpakkingen vier keer zo groot is als voorheen. Hij voegt hier wel aan toe dat dit vooral leidt tot betere inzameling, maar dat het aantal plastic flesjes en blikjes op straat hierdoor niet verder zal afnemen. “Voor statiegeldrapers maakt het niet zoveel uit waar ze hun gevonden goed moeten inleveren. Al hebben we tien keer zoveel machines en die de beschadigde blikjes en flesjes en drankkartons niet innemen, dan blijf ik die ook gewoon nog net zo veel vinden”
Daarnaast is de verhoging van statiegeld volgens Groot ook een goed middel om ervoor te zorgen dat meer mensen zelf hun blikjes en flesjes in gaan leveren en niet thuis of ergens buiten in de prullenbak gooien. “Het statiegeld voor grote plastic flessen is al twintig jaar 25 eurocent. Als je hier inflatiecorrectie op toepast, dan zit je op zo’n 50 eurocent. In de jaren negentig zat er een gulden statiegeld op deze flessen, dat zou nu een euro zijn. In het zwerfafval vinden we echter vooral de kleine plastic flesjes en de blikjes, 50 cent statiegeld hierop is in historisch perspectief niet eens hoog, maar een heel normaal bedrag.”
Rapportage Rijkswaterstaat
De rapportage van Zwerfinator is eerder deze week naar Rijkswaterstaat gestuurd. Cijfers van Zwerfinator over de drankverpakkingen in het zwerfafval worden door Rijkswaterstaat sinds 2019 in de halfjaarrapportage over de drankverpakkingen in het zwerfafval voor de Tweede Kamer.
Bijlage: Onderzoek drankverpakkingen Zwerfinator 2017-2024H1.pdf
Contactgegevens
Dirk Groot
06-81503456
Over de Zwerfinator
Dirk Groot raapt en documenteert zwerfafval en krijgt het met zijn verzamelde data voor elkaar om overheden en bedrijven tot actie te zetten. Zijn data over drankverpakkingen in het zwerfafval wordt onder andere gebruikt door Rijkswaterstaat. Zijn campagnes die hij meestal samen met de Plastic Soup Surfer voert inspireerde verschillende fabrikanten hun snoep niet meer in plastic te verpakken en deed grote winkelketens besluiten te stoppen van de verkoop van vuurwerk met plastic, waterballonnen en plastic confetti. Zijn acties en campagnes leidden daarna de afgelopen jaren tot Kamervragen en opdrachten aan de Staatssecretaris.
Groot begon zijn werk op vrijwillige basis met activistische inslag, maar doet het inmiddels ook betaald in opdracht van overheden en bedrijven. Ook geeft hij gastlessen en lezingen over zwerfafval en plastic soep. De Zwerfinator werd in 2019 uitgeroepen tot nummer één van de Trouw Duurzame 100, een lijst van de belangrijkste groene en duurzame burgerinitiatieven in Nederland.
Momenteel werkt hij aan de afronding van Operatie #Bakzeil waarin etensbakjes in het zwerfafval in kaart worden gebracht en werkt hij hard aan AI-fotoherkenning van zwerfafval
Co
LikeReply