Als het over zwerfafval gaat, dan komen veel mensen niet verder dan te roepen dat het aan “Gedrag” ligt. Dat speelt een grote rol, maar er zijn ook andere factoren die invloed hebben op het ontstaan van zwerfafval. Ze hangen met elkaar samen en beïnvloeden elkaar. Zwerfinator heeft deze samengevat als de 5 G-krachten van zwerfafval: Gemak, Genot, Gedoe, Gedrag en Geld. Hoe hij dat ziet leest u hieronder.
Gemak
Het overgrote deel van het zwerfafval bestaat uit eenmalige verpakkingen van eten en drinken dat we onderweg kopen. Dat heeft ons veel Gemak, want we hoeven niet thuis na te denken over wat we onderweg gaan eten of drinken en we hoeven thuis geen boterhammen te smeren. We kopen ons Gemak gewoon onderweg. Lekker makkelijk.
Genot
Direct hieraan gekoppeld is Genot. Datgene wat we onderweg kopen geeft de consument direct Genot. Het is lekker en vers, vooral mogelijk gemaakt door de plastic verpakking waar het in zit. Het blijft lekker lang goed, we kunnen de hele dag door genieten van heerlijk vers eten en drinken. De G van Gezond speelt hierbij vaak geen rol.
Gedoe
Aan het eind van het Gemak en het Genot is er Gedoe. Je hebt dan wel veel Gedoe voorkomen doordat je niet thuis al eten hebt hoeven klaarmaken en je hebt er ook niet een hele tijd mee hoeven lopen zeulen, maar nu heb je een lege verpakking waar je vanaf wilt. Je kunt het in je zak of je tas doen, of in een prullenbak, maar die is niet altijd dichtbij. En dan heb je dus toch een hoop Gedoe, zeker als het een grote en/of vieze vette vuile verpakking is.
Gedrag
En wat ga je dan doen? Welk Gedrag ga je vertonen? Hou je het bij je of gooi je het toch weg? Dit is het Gedrag dat vaak wordt benoemd bij zwerfafval. Dat Gedrag wordt ook nog eens beïnvloed door allerlei externe factoren die op dat moment ons gedrag beïnvloeden. “Aan dát Gedrag moeten we iets doen!”, wordt er dan geroepen! Mee eens, daar moeten we altijd aan werken, maar doen we ook al 100 jaar met veel te weinig succes.
Het Gedrag zit natuurlijk ook al in Gemak, Genot en Gedoe. De factoren staan niet los van elkaar en Gedrag is niet alleen maar iets dat een rol speelt aan het eind van de consumptie. Gedrag is een continu proces. De mensen die van huis eten en drinken meenemen in een broodtrommel en een hervulbare fles of beker, die komen helemaal niet eens voor deze gedragskeuze te staan.
Geld
Tot slot is er nog de G van Geld. Geld speelt – zoals bij alles in de huidige maatschappij – uiteindelijk de grootste rol. Ten eerste moet je als consument genoeg Geld hebben om onderweg iets te kopen. Gemak en Genot zijn duur. Het bespaart Gedoe aan het begin en levert Gedoe op aan het eind. Iemand met een kleine beurs kan zich dat Gemak en Genot niet eens veroorloven.
Een klein extra bedrag, zoals de plastictoeslag, heeft hierop geen invloed. Het dure wordt alleen een beetje duurder. Zelfs 15 cent statiegeld is voor veel mensen iets wat ze zo op straat of in de prullenbak gooien. Maar de Geldwaarde blijft (meestal) aan de verpakking hangen, en dat is een trigger voor anderen om het op te rapen. Dat doen ze voor het Geld, niet uit ideële redenen.
En de allergrootste factor is natuurlijk het Grote Geld. Het bedrijfsleven dat veel Geld verdient aan al dat Gemak en Genot en geen Gedoe wil met opruimen, inzamelen en recyclen, en daar ook zo weinig mogelijk Geld in willen steken. Ze willen alleen maar meer Geld verdienen aan onze verslaving aan Genot en Gemak. Ze willen hun eigen Gedrag vooral niet aanpassen en komen niet veel verder dan een beetje wijzen op het Gedrag en de verantwoordelijkheid van de consument aan het eind van de consumptie en proberen zo hun eigen verantwoordelijkheid af te schuiven.
De beste manier om dit laatste aan te pakken is ook via deze G-spot. Als ze Geld kunnen verdienen met Goed Gedrag en financieel worden benadeeld voor vervuilend gedrag, moet je eens zien hoe snel ze ten goede gaan veranderen. Het verdienmodel rond vervuiling moet omgedraaid worden.
Nog meer G’s?
Zwerfinator kwam in zijn analyse nog wat meer G’s tegen, maar hij wil het hier graag bij laten voor nu. Als jullie zelf de lijst met G’s willen aanvullen zijn jullie van harte welkom.