Het probleem van de opengetrokken prullenbakken is inmiddels overal wel bekend. Voor wie het nog niet weet: in bepaalde delen van met name grote steden worden prullenbakken leeg getrokken door mensen die op zoek zijn naar blikjes en plastic flesjes met statiegeld. Dat geeft een hoop extra zwerfafval rond die prullenbakken. En dat is erg vervelend, vooral als je in een wijk woont waar dit veel gebeurt natuurlijk.
Er was altijd al meer zwerfafval dan gemiddeld in dat soort wijken, veel drukte, veel straatconsumptie, veel verpakkingsafval en een gemeente die de grote hoeveelheid afval niet meer aankan. En het zwerfafval ook niet. Het lukt ze ook al jaren niet om alle prullenbakken op tijd te legen.
Als u dit probleem niet kent, dan woont u net als het overgrote deel van Nederland in een wijk, buurt of dorp waar dit probleem helemaal niet speelt en is het u ook niet opgevallen in de media.
Het verschijnsel dat volle prullenbakken voor extra zwerfafval zorgen is ook niet nieuw. We hebben met de Plastic Avengers in 2022 – dus voor de invoering van statiegeld op blikjes – de campagne “Operation #Overload” gevoerd om aandacht te vragen voor dit probleem en adviezen gegeven om dit bij de bron aan te pakken. We hebben het adviesrapport overhandigd aan de tweede kamer en die heeft Staatssecretaris Heijnen opdracht gegeven hier mee aan de slag gegaan. Die deed er helaas erg weinig mee. Maar de berichtgeving dat niemand dit probleem zag aankomen kan ook naar het rijk der fabelen worden verwezen.
Het probleem wordt verergerd doordat veel van die prullenbakken niet meer dicht kunnen. Om de een of andere reden is er in het verleden bedacht dat een prullenbak op slot moet. Je kunt ze openen met een paalsleutel en dat is nog niet eens zo makkelijk. Veel van die prullenbakken die open zijn getrokken zijn geforceerd en kunnen niet meer dicht, want het sluitmechanisme werkt niet meer. Die bakken staan de hele dag open met een afhangende slappe zak waardoor er gedurende dag alleen maar meer afval op straat komt. Erg vervelend en irritant.
Een oplossing voor dit probleem is om deze prullenbakken te voorzien van bijvoorbeeld sluitmagneten, zoals die bij keukenkastjes enzo worden gebruikt. Ze kunnen worden geopend en gesloten, dan heb je heel wat minder restschade van de daden van de statiegeldrovers.
Je kunt natuurlijk ook kijken wanneer je de prullenbakken leegt. Vaak wordt dit in de ochtend gedaan. Eigenlijk heel vreemd. Je kunt het in de drukke gebieden beter aan het eind van de dag doen. De bakker en de slager maken ook schoon aan het einde van de dag, anders krijg je in de avond en nacht ongedierte. Als je de prullenbakken de hele avond en nacht overvol laat staan gebeurt hetzelfde. Ik schreef er vorig jaar al over.
Maar goed, hier wou ik eigenlijk helemaal niet over schrijven. Ik wou het erover hebben dat in het overgrote deel van het land de prullenbakken juist minder vol zijn door statiegeld. En dat die daardoor juist minder zwerfafval veroorzaken. Ze lekken minder afval. Ik loop jaarlijks honderden kilometers door stad en land om zwerfafvalonderzoek te doen en ik zie daarbij verdomd weinig opengetrokken en geforceerde prullenbakken. Alleen dus in die probleemgebieden in de grote steden.
En wat niemand ziet, is dat er in al die prullenbakken die niet opengebroken zijn juist minder afval zit. En dat komt omdat er veel minder blikjes en plastic flesjes in zitten. Zwerfinator doet naast zwerfafvalonderzoek ook onderzoek naar de inhoud van prullenbakken. Het volume-aandeel van de plastic flesjes en blikjes was voor de invoering van statiegeld 35%. Een derde van de inhoud bestond dus uit blikjes en plastic flesjes. Na de invoering van statiegeld daalde het volume-aandeel naar 11%. Het volume van het overige zwerfafval bleef gelijk.
Per saldo betekent dit dat er in de gemiddelde prullenbak 20% minder afval zit. Klinkt wellicht weinig, maar het is wel pure winst. Het afval in de openbare prullenbakken wordt verbrand, er is niks circulairs aan. Deze 20% wordt nu gewoon gerecycled. En prullenbakken zijn minder snel overvol en dat voorkomt ook weer zwerfafval.
Bijna niemand die dat weet. In elk geval is er bijna geen journalist die dit weet. Of ziet. Wellicht is het interessant om eens bij gemeenten cijfers op te vragen over hoeveel afval er in prullenbakken zit en wat de ontwikkeling hiervan is geweest de afgelopen jaren. Geen idee of ze dat bijhouden, ik vermoed van niet, zo serieus wordt er over het algemeen ook weer niet met afval omgegaan.
Het lastige is helaas dat dit weinig nieuwswaarde heeft voor de media. Een prullenbak die leeg getrokken is met veel afval eromheen, die kun je laten zien, daar kun je over schrijven, dat irriteert, dat jeukt, dat verkoopt. Maar een prullenbak die niet opengetrokken is, die gewoon netjes ergens staat met minder inhoud dan voorheen, tsja, wie kan daar nou een goed verhaal over schrijven?
O ja, nog zo wat, de hoeveelheid plastic flesjes in het zwerfafval nam in de onderzoeken van Zwerfinator sinds 2020 af met 69%. De blikjes in het zwerfafval namen af met 78%. De gezamenlijke afname is inmiddels 77%. Die afname wordt grotendeels veroorzaakt door die mensen die ook de prullenbakken plunderen.
Veel gewone consumenten interesseert dat hele statiegeld en het milieu geen ene mallemoer en ze gooien hun blikjes en plastic flesjes nog net zo makkelijk in een prullenbak of op straat als voorheen. Ze hebben ook genoeg geld. Wat kan hun die 15 cent nou schelen? De prullenbakkenrovers ruimen ook de blikjes en plastic flesjes van straat op. Helden zijn het. Ook al doen ze het alleen maar voor het geld.
Het grootste probleem zijn die mensen die het allemaal geen ruk kan schelen. Maar ja, wie wil daar nou over schrijven? Dan schoffeer je waarschijnlijk je lezende publiek. En dat scoort niet natuurlijk.
PS: de foto boven dit artikel is een deel van de cover van een Mad Magazine uit 1972. Het probleem van de overvolle prullenbak die zwerfafval veroorzaakt is echt al oud. Veroorzaakt door de waanzinnige overdaad aan afval die we hebben in de moderne maatschappij.