Blik Op Stuk

Gemeenten dragen de financiële gevolgen van het uitstel van de invoering van statiegeld op blikjes. Die kosten komen weer bij de belastingbetaler terecht. Tijd om deze kosten terug te halen. Tijd voor lik op stuk met de actie #BlikOpStuk.

De invoering van statiegeld is door het bedrijfsleven eigenmachtig met drie maanden uitgesteld. In deze drie maanden komen volgens schattingen van de overheid 31,25 miljoen blikjes in het zwerfafval en zijn de kosten voor opruimen, inzamelen en verwerken 14 miljoen euro. En wie gaat dat betalen? Wij, via de belastingen. Ook de mensen die nooit blikjes kopen. Tijd voor payback, we moeten deze kosten gaan verhalen bij het bedrijfsleven. Daarom start Zwerfinator vandaag de campagne Blik Op Stuk!

Hoe we dat gaan doen? Door te tellen (of te schatten) hoeveel blikjes we tegenkomen of oprapen en dat door te geven aan de Zwerfinator via dit formulier. Zwerfinator houdt een telling bij en per blikje schrijft hij 75 euro bij op een rekening die hij neerlegt bij de staatssecretaris. Die mag deze boete vervolgens doorbelasten naar het bedrijfsleven. En dan mag ze met dat geld iets nuttigs doen in de strijd tegen zwerfafval en plastic vervuiling, krijgt ze zo maar van ons cadeau. Daar willen we dan wel graag over meepraten natuurlijk.

Waarom die 75 euro per blikje? Volgens de boetebase van het openbaar ministerie bedraagt de boete voor het op straat gooien van afval 150 euro. Doordat het statiegeld is uitgesteld is het bedrijfsleven er nu medeverantwoordelijk voor dat een blikje op straat terecht komt of dat het daar lang blijft liggen. Statiegeld zorgt er namelijk voor dat veel mensen hun blikje bij zich houden en dat ze snel worden opgeraapt door anderen mochten ze toch achteloos worden weggegooid.

We zullen zien hoe hoog de rekening wordt. Misschien denkt u dat het wel mee zal vallen in de winter, maar juist in de wintermaanden vindt Zwerfinator meer blikjes dan in de rest van het jaar. En in de eerste 70 kilometer onderzoek van 2023 vond hij zelfs meer blikjes dan ooit, gemiddeld 31 per kilometer. Het wordt alleen maar erger.

No alt text provided for this image
Aantal blikjes per kilometer in 3280 km zwerfafvalonderzoek door Zwerfinator

Zwerfinator deed eerder een soortgelijke actie onder de naam “Tientje van Stientje” toen de invoering van statiegeld op plastic flesjes weer eens werd uitgesteld. Hierbij gaven zwerfafvalrapers door hoeveel uur ze bezig waren geweest en voor elk uur telde Zwerfinator een tientje bij op de rekening voor de staatssecretaris. Die rekening is kwijtgescholden toen statiegeld alsnog werd ingevoerd, maar deze keer hebben we te maken met bewuste wetsovertreding en direct aanwijsbare gevolgen, dus Zwerfinator vindt dat hij niet zo soft meer hoeft te zijn. Misschien kan hij dit echt groot maken door via Vroege Vogels een blikjesteldag te doen, net zoals de vogelteldag.

Heb je nou geen zin om naar buiten te gaan in de kou om te tellen, of is dat gewoon niet je ding, dan kun je ook nog iets anders doen. Probeer via de lokale politiek een oproep te doen naar de VNG of de staatssecretaris om je gemeente schadeloos te stellen voor de kosten van het opruimen, inzamelen en verwerken van blikjes. Voor drie maanden is dit 80 cent per inwoner. In de gemeente waar Zwerfinator woont betekent dat 73.600 euro. Voor Amsterdam meer dan zeven ton.

Je kunt dat doen door raadsleden vragen hierover te laten stellen of een motie in te laten dienen. Een motie kan een tekst als deze hebben

Overwegende dat:

  1. Statiegeld op blik per 31 december 2022 zou worden ingevoerd.
  2. De gemeente verantwoordelijk is voor het schoonhouden van de openbare ruimte.
  3. De kosten door de vertraging van invoering van statiegeld hoger zijn dan verwacht.
  4. De kosten van reiniging aanzienlijk zijn.

Verzoekt het college:

  1. De extra reinigingskosten aan te kaarten bij de VNG.
  2. Andere gemeenten op te roepen deze extra kosten bij de VNG onder de aandacht te brengen
  3. De extra reinigingskosten te verhalen bij de staatssecretaris.
  4. Op te roepen tot verhalen van de extra kosten bij de betrokken partijen welke verantwoordelijk zijn voor de vertraging.

Dat kan vast nog scherper en beter, maar daarvoor hebben we genoeg goede raadsleden. Dus mail, bel of app de lokale fractie van je voorkeur en breng ze op een idee. Het geld dat ze hierdoor nu extra kwijt zijn kan elke gemeente heel goed gebruiken voor andere belangrijke en noodzakelijke dingen.

Het bedrijfsleven heeft genoeg tijd gehad om het systeem tijdig in te voeren. Ze hebben een jaar verloren door eerst aan een onrealistisch plan met onbemande statiegeldmachines buiten de supermarkten te werken en daarom zijn ze nu te laat. De Raad van State heeft geoordeeld dat het uitstel niet kon worden bestraft met een Last onder Dwangsom, maar de wet wordt overtreden, gemeenten en inwoners zitten met financiële en andere gevolgen, om over de milieuschade nog maar te zwijgen.

Tijd om ze lik op stuk te geven. En dat noemen we dan Blik op stuk.