Dirk Groot, alias de Zwerfinator, ruimt dagelijks zwerfaval. En dat niet alleen. Hij registreert het en wijst het bedrijfsleven en de overheid op de impact. Met succes.
“Het probleem met zwerfafval zullen we nooit helemaal kunnen oplossen. Maar met data kunnen we de industrie en overheid sturen, aanjagen en controleren. Noem het helpen.”
Natuurlijk
Zwerfafval is al zo oud als de beschaving, stelt Groot. “Elk wezen laat de spullen die hij niet meer nodig heeft achter. De beweging van weggooien is natuurlijk. Zelf ben ik zover dat ik verpakkingen in de prullenbak gooi, maar er zijn mensen die zo dicht bij de natuur staan dat ze het nog gewoon van zich afgooien, net als vogels dat met schelpen doen. Het probleem is dat we gevaarlijke materialen als plastic hebben toegevoegd aan het natuurlijk proces dat zwerfaval heet.”
Opvoeden is niet genoeg
“Natuurlijk moeten we altijd blijven werken aan de opvoeding en het gedrag van de consument, maar er zijn vele oorzaken van zwerfafval dan weggooien alleen en ook het bedrijfsleven kan veel meer doen en haar verantwoordelijkheid te nemen door bijvoorbeeld verpakkingen te verbeteren. Daar strijd ik voor, voor het voorkomen van zwerfafval en plastic vervuiling bij de bron”.
Data verzamelen
Dirk besloot zijn herstelwerkzaamheden naar de voorkant te verplaatsen door het afval letterlijk in kaart te brengen. Hij digitaliseerde het probleem door het afval en de vindplaatsen te registreren om zo producenten en overheden wakker te schudden. Sinds 2016 maakt hij van elk stuk zwerfafval dat hij opraapt een foto met geolocatie en voegt daar vervolgens data-labels aan toe. “Ik wilde laten zien dat er veel meer zwerfaval is dan dat we denken en ben gaan meten, visualiseren en onderzoek gaan doen.”
Drankverpakkingen
Sinds 2017 doet Zwerfinator onderzoek naar drankverpakkingen door het hele land. Uit zijn eerste onderzoek, waarin hij 100 dagen lang 200 stuks afval fotografeerde, bleek dat in gewicht de helft van het afval uit drankverpakkingen bestond. Inmiddels deed hij ruim 3000 kilometer onderzoek naar rondzwervende drankverpakkingen.
In 2018 gaf staatssecretaris Stientje van Veldhoven het bedrijfsleven de kans om het aantal rondslingerende plastic flesjes binnen twee jaar met 70 procent te verminderen. Indien dat niet lukte zou ze statiegeld invoeren. Rijkswaterstaat moest dit controleren en vroeg aan Zwerfinator of hij zijn data beschikbaar wilde stellen als een second opinion dan wel een spiegel voor de eigen onderzoeken, waar veel kritiek op was. Sindsdien worden de cijfers van Zwerfinator meegenomen in de halfjaarrapportages over drankverpakkingen van Rijkswaterstaat.
Zowel uit de cijfers van Rijkswaterstaat als die van de Zwerfinator bleek dat er geen afname was te bespeuren en zelfs een lichte toename. Daardoor werd statiegeld op plastic flesjes ingevoerd. Bij het besluit om statiegeld op blikjes in te voeren speelde de data van Zwerfinator dezelfde rol.
Statiegeld op plastic flesjes heeft inmiddels geleid tot 70 procent minder plastic flesjes op straat, het statiegeld op blikjes wordt op 1 april 2023 ingevoerd.
Anta Flu wikkels van plastic naar papier
In juli 2017 riep Zwerfinator zwerfafvalrapers op om foto’s te maken van rondslingerende antaflu-wikkels Deze plastic wikkels stonden steevast in de top 10 van meest gevonden merken in de zwerfavalonderzoeken van Zwerfinator.. Eind 2018 bezocht hij samen met Plastic Soup Surfer Merijn Tinga de Pervasco-fabriek Waar ze ruim zestienduizend foto’s van zijn plastic wikkels toonden, die overal waren aangetroffen en waren opgeraapt en vastgelegd door een grote groep zwerfafvalrapers.
De CEO begreep de boodschap en beloofde de plastic wikkel te vervangen door een papieren wikkel. Sinds juni 2020 liggen deze snoepjes nu in papieren wikkels in de schappen. En ook op straat. En in de natuur. Waar ze veel minder schadelijk zijn dan de plastic voorgangers.
Geïnspireerd hierdoor verving Fortuin ook de plastic wikkel van de Wilhelmina pepermunt door een papieren versie
Letterlijk wegwerpplastic uit de schappen
Samen met de Plastic Soup Surfer en een leger aan zwerfafvalrapers haalde hij op dezelfde manieren nog een aantal successen. Dankzij Operatie #Knetterbal haalden de grote winkelketens in december 2019 vuurwerk met plastic de knetterballen (plastic vuurwerkballetjes) uit de schappen en ze beloofden middels het Knalplastic Convenant in de toekomst ook geen vuurwerk met plastic meer te verkopen.
In de zomer van 2020 verzamelden ze veel foto’s van waterballonnetjes, net als de knetterbal letterlijk wegwerpplastic, bedoeld om op straat te gooien. De winkelketens zagen het probleem in en tekenden aan het eind van de zomer massaal het #Spatplastic convenant en beloofden geen waterballonnetjes en plastic confetti meer te verkopen.
Sturen en aanjagen. Ofwel helpen.
De Zwerfinator is realistisch; Hij stelt: “Zwerfafval rapen is nuttig nodig en geweldig goed. Maar, lullig: het helpt niet. We lossen het achterliggende probleem niet op. We zijn kruimeldieven.” Wat wel helpt? “Met data kunnen we de industrie en overheid sturen, aanjagen en controleren. Noem het helpen. En intussen moeten wij gewoon blijven opruimen.”
Onderzoek voor bedrijven en gemeenten
Zwerfinator doet ook onderzoeken voor bedrijven en gemeenten. Met de verzamelde data wordt op verschillende manieren inzicht gegeven van de problematiek en zo kan er gericht naar oplossingen gezicht en kan ook worden getoetst of deze daadwerkelijk effect hebben gehad.
Wilt u meer weten? Neem gerust contact op met de Zwerfinator.