Het is de tijd van de jaaroverzichten. Gister liet ik al zien hoe goed het gaat met de plastic flesjes in het zwerfafval en hoe dat verder naar beneden kan. Vandaag vertel ik over de blikjes in het zwerfafval. Meer van hetzelfde eigenlijk, of nee, minder van hetzelfde. De materie is namelijk minder complex. Of misschien ook wel niet. Nou ja, lees maar en kijk wat u er van vindt.
Op 1 april 2023 werd statiegeld op metalen drankverpakkingen ingevoerd. De wet was al per 1 januari actief, maar het bedrijfsleven besloot de invoering eigenmachtig met drie maanden uit te stellen om een klantvriendelijk en robuust statiegeld te kunnen neerzetten. En de Raad van State vond het goed. Ze hadden die extra tijd nodig omdat ze zelf eerst een jaar verklooid hadden met een onzalig plan om statiegeldmachines in de openbare ruimte neer te zetten. Dat hebben we kunnen stoppen, zie deze video waarom we dat wilden.
Inmiddels weten we dat er helemaal geen robuust en klantvriendelijk systeem is neergezet. Er zijn bijna geen machines bijgekomen, er zijn veel problemen met haperende machines en er zijn op drukke dagen lange wachtrijen. Inmiddels zegt het afvalfonds dat ze tot 2026 nodig hebben om het alleen al voor de plastic flesjes op orde hebben. Ze blijven meestribbelen en schwalbes maken om vooral maar de boel te vertragen en zo al het geld van het niet ingeleverde leeggoed lekker in de eigen zak te kunnen steken.
Maar nu is het bijzondere dat er – ondanks alle tekortkomingen in het systeem – een geweldig grote afname is van de blikjes in het zwerfafval. In het tweede kwartaal was de afname in de onderzoeken van Zwerfinator al 55%, in het derde kwartaal was dit al gestegen naar 75%. En daarna stopte de afname, ook in het vierde kwartaal was de afname 75%. Het is niet moeilijk uit te rekenen dat de afname in het tweede halfjaar in vergelijking met de jaren voor de invoering van statiegeld ook 75% was.
De afname is na een half jaar dus al gestagneerd. Net zoals dat bij plastic flesjes gebeurde in 2021. En net als bij de plastic flesjes gaat dat niet verder naar beneden door er extra statiegeldmachines bij te zetten, daar zijn heel andere maatregelen voor nodig.
Als we inzoomen op de 1490 blikjes die Zwerfinator in het vierde kwartaal vond, blijkt dat er op slechts de helft statiegeld zat. Dat zijn enerzijds nog blikjes die zijn geproduceerd voor 1 april 2023, en anderzijds blikjes die via slimme importconstructies zonder statiegeld op de markt worden gezet. Die oude blikjes zullen uitsterven. De buitenlandse blikjes die vaak via exotische supermarkten worden verkocht kunnen alleen worden aangepakt via goede handhaving, maar dat kost veel tijd en geld en er zitten genoeg mazen in de wet om de handhavende instanties vrij onmachtig te maken. Hiervoor moet de wet dus eerst worden dichtgetimmerd.
Van de 745 blikjes met statiegeld waren er 372 dermate plat of beschadigd dat deze door supermarkten niet worden ingenomen. Slechts 50% van de statiegeldblikjes die Zwerfinator vond had dus inleverwaarde en opraapwaarde.
Per saldo konden slechts 372 van de 1490 blikjes die Zwerfinator in het vierde kwartaal vond worden ingeleverd voor geld. Dat is slechts 25%. De overige 75% zijn waardeloos voor statiegeldzoekers en blijven net zo lang liggen als andere soorten zwerfafval. Ze hebben geen opraapwaarde. En die blikjes krijgen ook geen opraapwaarde als je het aantal statiegeldmachines verdubbeld. Dan heb je alleen maar meer machines waar je deze blikjes niet kunt inleveren.
Statiegeldzoekers maakt het niet uit waar ze hun gevonden goed moeten inleveren, die lopen desnoods wel wat verder, die zijn toch al niet te beroerd om te bukken, te lopen en te sjouwen.
Om het aantal blikjes in het zwerfafval verder naar beneden te krijgen zal er dus meer en beter moeten worden gehandhaafd op de verkoop van blikjes zonder statiegeld en zal er innameplicht moeten komen voor de beschadigde blikjes waar wél statiegeld op zit, ongeacht de vorm en status. Anders komen we ook bij de blikjes nooit op een vermindering van 90%.
Blijft bij u wellicht nog de vraag hangen waarom ik dit minder complex vind dan het verhaal van de plastic flesjes. Simpel, bij blikjes zijn er geen uitzonderingen zoals bij de plastic flesjes en bij de blikjes hebben we ook geen last van loslatende etiketten. Dat verklaart meteen ook waarom de afname van de blikjes nu al groter is dan de afname van de plastic flesjes. Waarmee meteen ook bevestigd wordt dat het een no-brainer is dat er statiegeld moet komen op alle plastic flesjes.
———————————————————————–
PS 1: Uitgebreide rapportage over de ontwikkelingen van de drankverpakkingen in het zwerfafval waarin bovenstaande cijfers verder worden toegelicht verschijnt begin januari 2024.
PS 2: Overigens is Zwerfinator van mening dat er statiegeldplicht moet komen voor alle drankverpakkingen
PS 3: Steunt u het werk van de Zwerfinator? Dan kunt u wellicht een donatie doen aan Zwerfinator Foundation met een tikkie via https://t.co/VLKTi6PYsJ of via een storting op Rekening NL TRIO 0320 6610 59